γραφει ο Λουης Γ Σερεμετης
«Άμα μείνεις στην ίδια τάξη, θα σου βαράνε ντενεκέδες»! Ήταν μια αυστηρή προειδοποίηση αν δεν διαβάζαμε, για να ξέρουμε τι μας περιμένει!
Έληξε κανονικά τούτη τη φορά η σχολική χρονιά για τα δημοτικά, και όλα τα παιδάκια γύριζαν προχτές από το σχολείο νωρίς, ολόχαρα, χωρίς τσάντες και σακίδια, αλλά με το ενδεικτικό, ή το απολυτήριο στο χέρι, με την συνοδεία των γονιών που παρακολούθησαν την τελετή, καμαρώνοντας από δίπλα τα βλαστάρια τους για τις επιδόσεις τους, και πόσο τις είχαν φτάσει στο ύψος! Κάποια άλλα τα περίμενε το λεωφορείο να τα πάει πίσω στο χωριό τους! Είχαν όλα προβιβαστεί στην επόμενη τάξη, και κάποια τελείωσαν και ετοιμάζονται για το γυμνάσιο από του χρόνου, με άριστα τα περισσότερα. Βγήκαν και οι αναμνηστικές φωτογραφίες στο κινητό, και αμέσως στάλθηκαν και στον πατέρα ή στην μάνα που ήταν στην δουλειά για να πάρουν και αυτοί μια ευχαρίστηση, στον παππού και την γιαγιά, για να καμαρώσουν κι αυτοί τα εγγόνια τους!
Λιγοστά τα παιδάκια του δημοτικού, φαίνονται εξάλλου στην παιδική χαρά και στα σχολεία, τα περισσότερα παιδιά οικονομικών μεταναστών, αλλά αυτά έχουμε, και μη μιλάμε μιλιά! Στο γυρισμό από την τελετή, και η καθιερωμένη στάση στο μαγαζί για ένα παγωτό, κερασμένο εξαιρετικά για την περίσταση από την μάνα, και μετά κατ ευθείαν στην παιδική χαρά! Την ίδια ώρα οι μανάδες βρίσκουν την ευκαιρία να απολαύσουν έναν καφέ στο καφενεία της πλατείας και στην καφετέρια. Την άλλη μέρα οι γονείς τρέχουν να εκπληρώσουν όσα έχουν τάξει στα παιδιά όλη την χρονιά για να είναι καλοί μαθητές! Από καινούργιο ποδήλατο, μέχρι κινητό τηλέφωνο για τα παιχνίδια τους! Όσα έχουν ποδήλατα είναι έτοιμα για τις βόλτες, σενιαρισμένα, αν και τα περισσότερα δεν είχαν μπει καθόλου στην αποθήκη, οι μπάλες είναι φουσκωμένες, αυτό που μένει είναι να βγουν και τα θαλασσινά από τα πατάρια για να αρχίσουν τα μπάνια και η καλοκαιρινή ξεγνοιασιά!
Χαζεύοντας αυτήν την διαφορετική παρέλαση με τα χαρούμενα παιδάκια, την ελεύθερη και χωρίς σειρές και βηματισμό, έρχονται αναπόφευκτα στο νου εικόνες και μνήμες από την δική μας εποχή! Οι καλοκαιρινές «πάψεις», που σαν μικρά παιδιά τις περιμέναμε με λαχτάρα, κοντοζύγωναν! Η ζέστη ήταν αρκετή για να μας κάνει να βαριόμαστε που ζούμε, και η χαλάρωση φαινόταν και στα μαθήματα των τελευταίων ημερών! Βαριόντουσαν και οι δάσκαλοι και μας πήγαιναν πιο συχνά περιπάτους και εκδρομές, στην «Λούτσα» για να ακούσουμε τα μπακακάκια που παρακάλαγαν να βρέξει, και «στου Μπαρούνη τον λόφο» να αγναντεύουμε τα αυτοκίνητα που ανέβαιναν βογκώντας τις στροφές στις «Μόλτσες»!
Τότε δεν υπήρχε πενθήμερο όπως τώρα, και η λήξη των μαθημάτων με την γιορτή και η παράδοση των ενδεικτικών και τα απολυτηρίων γινόταν Σάββατο. Όσοι ήσαν καλοί μαθητές προβιβάζονταν. Με χαρά έπαιρναν τα ενδεικτικά και τα απολυτήριά τους, και γυρνούσαν κατευθείαν στα σπίτια τους! Κοίτα μητέρα, κοίτα πατέρα, σε όλα τα μαθήματα άριστα! Άλλο παιδί έτρεχε στο μαγαζί που δούλευε ο πατέρας, όπως του είχε υποσχεθεί, για να του δείξει το ενδεικτικό και να χαρεί! Εμείς περιμέναμε τον πατέρα να γυρίσει το μεσημέρι από το χωράφι, για να του πάρουμε την κούραση από πάνω του με τους βαθμούς μας, να μας αγκαλιάσει και να μας φιλήσει, να μας δώσει ένα τάλιρο, να του φιλήσουμε το χέρι!
Μια φορά, την ημέρα που παίρναμε τα απολυτήρια και τα ενδεικτικά, τα περισσότερα παιδάκια έφυγαν τρέχοντας για τα σπίτια τους να δείξουν ολόχαρα τα χαρτιά τους. Μόνο ένα παιδάκι, ο Θόδωρος, έμεινε μαζεμένο στην άκρη της αυλής του σχολείου και έκλαιγε με αναφιλητά, και δίπλα κάποιοι φίλοι του που πολεμάγανε να τον παρηγορήσουν, αλλά μάταια! Κλειδώνοντας το σχολείο ο διευθυντής, ο αείμνηστος κ. Λιάζος, πέρασε από μπροστά τους και το ρώτησε γιατί κλαίει! Αυτό δεν μπορούσε να μιλήσει από τα αναφιλητά, αλλά τα άλλα παιδιά του είπαν ότι ο δάσκαλος το άφησε στην ίδια τάξη, και τώρα που θα το μάθει η γειτονιά ότι έμεινε, θα του βαράνε τους ντενεκέδες, και θα φάει ξύλο από τον πατέρα του! Συνήθεια της εποχής το χτύπημα του ντενεκέ, και το ξύλο!
Ο διευθυντής όσο και να προσπαθούσε να το καλμάρει δεν τα κατάφερε, οπότε του ζήτησε το ενδεικτικό του, βγάζει από το τσεπάκι του τον κοντυλοφόρο του, και το «4», το έκανε «5»! Το προσωπάκι του Θόδωρου μεταμορφώθηκε, είπε «ευχαριστώ κύριε», και έτρεξε στο σπίτι να δείξει ότι προϊβάστηκε, και να βρει και τους συμμαθητές του να παίξουν όλοι μαζί! Και τι έγινε; Καταπάτησε ο δάσκαλος τον όρκο που έδωσε όταν πήρε το πτυχίο του; Σιγά! Μήπως θα τα μάθαινε ο Θόδωρος την άλλη χρονιά στην ίδια τάξη; Όμως μπόρεσε και έκανε ένα παιδάκι να σταματήσει το κλάμα και να ξαναγελάσει, και να γλιτώσει το ξύλο στο σπίτι από τον πατέρα του τον μπάρμπα Μήτσο! Μπορεί όμως και να το έριχνε στο φιλότιμο και να έδειχνε περισσότερη διάθεση να διαβάσει και να μην χρειάζεται στο μέλλον τέτοια «βοήθεια»! Μπορεί όμως και να απέτρεψε το Θόδωρο να αναπτύξει παραβατικές συμπεριφορές από αντίδραση, να σπάσει τις λάμπες του χωριού, τα τζάμια του σχολείου, ή ακόμα το πιο χειρότερο, να «φυλάξει χωσιά» κανά βράδυ στο δάσκαλο, και να του σπάσει το κεφάλι με καμιά κοτρώνα!
Ο Θόδωρος και άλλα παιδιά, για διάφορους λόγους δεν είχαν καλές επιδόσεις στο σχολείο, αλλά ο μπάρμπα Μήτσος και οι περισσότεροι πατεράδες εκείνη την εποχή έλεγαν ότι «το παιδί δεν τα παίρνει τα γράμματα», ή ότι «είναι πανέξυπνος ο κερατάς, αλλά δεν διαβάζει»! Που να είχαν ακούσει για «δυσλεξία», για «διάσπαση προσοχής», και άλλες μαθησιακές δυσκολίες, για λογοθεραπευτές και λογοθεραπείες! Σήμερα είναι αλλιώς τα πράγματα, από τους δασκάλους γίνεται μια πρώτη διαπίστωση, και στην συνέχεια υπάρχει και επιστημονική αντιμετώπιση τέτοιων μαθησιακών δυσκολιών, για το καλό του παιδιού!
Δεν πρόσεχαν μόνο τους βαθμούς, πρόσεχαν και κάτι άλλο. Τους ενδιέφερε πολύ και η διαγωγή μας! Γέλαγαν και τα μάτια τους όταν έβλεπαν διαγωγή «κοσμιωτάτη», γιατί μας λέγανε ότι δεν έχουν καμία σημασία τα δεκάρια και τα άριστα όταν δεν είσαι καλό παιδί, και μας έφερναν διάφορα παραδείγματα με παιδιά που μπορεί να ήταν έξυπνα και καλοί μαθητές, αλλά από συμπεριφορά ήταν τα χειρότερα! Χτυπητό παράδειγμα ένα γειτονόπουλο, που είχε μόνιμα μια σφεντόνα στο χέρι έσπαγε τις λάμπες του χωριού, τα τζάμια του σχολείου, έκανε πολλές ζημιές, χτυπούσε σκυλιά και γατιά, έβριζε, βλαστήμαγε, και το απολυτήριό του έγραφε «διαγωγή κακή», ή «χειρίστη»!
Για τους απόφοιτους του δημοτικού ακολουθούσε άλλη μια γραπτή δοκιμασία, αυτή για την εισαγωγή στο γυμνάσιο, και εδώ υπήρχε πολλή αγωνία, και στεναχώριες! Τα περισσότερα παιδιά τα καλοκαίρια στις διακοπές βοηθούσαν τους γονείς τους στα χωράφια, στα μαγαζιά τους, και όσα δεν είχαν τίποτα από αυτά, πήγαιναν σερβιτόροι στα καφενεία και στις ταβέρνες για το χαρτζιλίκι τους. Αυτά που τελείωναν το δημοτικό και ήταν μπρατσωμένα, ξεκίναγαν και έκαναν και τα πρώτα τους μεροκάματα στα εργοστάσια της περιοχής! Στο εργοστάσιο κεραμοποιίας στα Χάνια της Τάραψας που είχαν οι θείοι μου Αποστόλης και Μίμης, παιδιά του παππού μου του Γιάννη Χιώτη», ή σε ένα άλλο των αδελφών Καλογεράκου, ή σε αυτό των αδελφών Στρατάκη. Έκαναν δουλειές που μπορούσαν, και κουβαλούσαν κλαδιά για να κάψουν το καμίνι να ψηθούν τα τούβλα και τα κεραμίδια, και καθάριζαν τα καμίνια!
Υπήρχαν και παιδιά δημοσίων υπαλλήλων, και άλλα με οικονομικές ανέσεις, που πήγαιναν και παραθέριζαν στα εξοχικά που είχαν, στη θάλασσα και στο βουνό, ή σε άλλες πόλεις! Όταν ξανασμίγαμε πάλι τον Σεπτέμβρη στο σχολείο, μας έλεγαν ότι πέρασαν καλά, και ξέγνοιαστα! Μπορεί να ζηλεύαμε και λίγο, αλλά γρήγορα το ξεπερνάγαμε! Υπήρχαν και παιδιά που αμέσως μετά τις εξετάσεις ετοίμαζαν τα μπογαλάκια τους για τις θερινές κατασκηνώσεις της εκκλησίας στην Ταϋγέτη, ή σε αυτές του Αγίου Νικολάου Μελιτίνης! Είχαν τρεις περιόδους, και συνήθως πήγαιναν παιδιά φτωχά, ή αδύνατα, μπας και τα σηκώσει το κλίμα του βουνού και πάρουν κανά δράμι βάρος! Εκεί υπήρχε λιτός βίος, πολλή πειθαρχία, εκκλησιασμός, και επισκέψεις σε μοναστήρια και αξιοθέατα της περιοχής! Στις κατασκηνώσεις μάθαιναν από μικρά την νοικοκυροσύνη, και πώς να αυτοεξυπηρετούνται!
Παρατηρώντας το απολυτήριο της δικής μας εποχής, η αναφορά ότι η μαθήτρια «έχει δαμαλισθή το 1957», σημαίνει ότι εκείνη την χρονιά εμβολιάσθηκε για την ευλογιά. Αυτό έπρεπε να αναφέρεται στο ενδεικτικό και το απολυτήριο. Εντύπωση όμως κάνει η αναγραφή του επαγγέλματος του πατέρα στο απολυτήριο, όπως «πατρός Γεωργού»! Ποια είναι η σημασία αυτής της αναγραφής; Ήταν απαραίτητη η αναγραφή της κοινωνικής καταγωγής των μαθητών; Η αναγραφή του χαρακτηρισμού διαγωγής στους τίτλους σπουδών δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί παιδαγωγικό μέσο, ούτε λειτουργεί προληπτικά, ούτε βοηθάει στην βελτίωση συμπεριφορών, ειδικά σε αυτές τις ηλικίες. Βάζει τον εκπαιδευτικό σε ρόλο δικαστή, που μπορεί να στιγματίσει ένα παιδί του δημοτικού, ή του γυμνασίου, όταν καλείται να κρίνει σαν μη ειδικός επιστήμονας την συμπεριφορά ενός εφήβου! Κάποια άλλαξαν στις μέρες μας, κάποια άλλα παραμένουν!
Επειδή λέμε συνέχεια ότι «τα παιδιά μας είναι η ελπίδα για το μέλλον του τόπου», είναι μεγάλη υπόθεση να βλέπεις σήμερα, αλλά και πάντα, τα παιδιά να είναι χαρούμενα και ζωηρά, ακόμη και με τις ζαβολιές τους και τον αυθορμητισμό της ηλικίας τους! Παιδιά θαρρετά και όχι φοβισμένα, με αυτοπεποίθηση αλλά και με την δίψα να μάθουν ρωτώντας ευθέως, χωρίς περιστροφές, από ενδιαφέρον και όχι από περιέργεια, ή να θέλουν να ανακαλύψουν πράγματα που πιθανόν κάποιοι επιμελώς τους κρύβουν! Παιδιά που να μην εγκαταλείπουν την προσπάθεια να γίνουν ακόμα καλύτεροι, να σέβεται το καθένα την προσωπικότητα του άλλου, να αγαπάει το ένα το άλλο για αυτό που είναι, και όχι να το μισεί για αυτό που δεν είναι! Αυτά μαθαίνονται και στο σπίτι, αλλά κυρίως στο σχολείο!
Ο άνθρωπος από την φύση του διαμορφώνει πολλούς δεσμούς στην ζωή του. Ανάμεσα σ αυτούς είναι και αυτός που σφυρηλατείται μεταξύ μαθητή και δασκάλου! Ενός δασκάλου όμως δοτικού, που είναι διατεθειμένος να δώσει από τον εαυτό του, να προσφέρει απλόχερα, να διδάξει, να καθοδηγήσει, να αναδείξει υπεύθυνες προσωπικότητες, να διαπλάσει συνειδήσεις, για να γίνονται οι νέοι ελεύθεροι, υπεύθυνοι, και δημοκρατικοί πολίτες! Θα θυμόμαστε ότι σε κάθε σχολείο υπήρχαν ταμπέλες με λόγια του Μ. Αλεξάνδρου. Σε μια από αυτές, αναφερόμενος στον δάσκαλό του, τον Αριστοτέλη, έλεγε: «Στους γονείς οφείλομεν το ζην, στους δε διδασκάλους το ευ ζην»! Καλό καλοκαίρι παίδες!!!
