γραφει ο Βαγγελης Μητρακος
Ο Γεώργιος Γκουζούλης , δημοσιογράφος και δικηγόρος , υπήρξε μια από τις πλέον ευγενικές και αξιόλογες φυσιογνωμίες της Σπάρτης . Ένας Σπαρτιάτης που , πραγματικά , του άξιζε το κεφαλαίο «Σ» , ένας άνθρωπος με όραμα , με καλοσύνη και χριστιανική αγάπη σαν οδηγό τη ζωής του , ένας δυναμικός και χαρισματικός άνθρωπος , με αστείρευτο πάθος και αγάπη για τον τόπο και τους ανθρώπους του , ο οποίος πάσχισε , με κάθε δυνατό τρόπο , για την ευτυχία και την προκοπή του .
Κι όμως , αυτόν τον σπάνιο Άνθρωπο , αυτόν τον εκλεκτό Σπαρτιάτη , που σίγουρα είχε να δώσει πολλά στη Σπάρτη , βρέθηκαν «σπαρτιάτες» , συνεργάτες των γερμανών κατακτητών , που τον στοχοποίησαν και τον συμπεριέλαβαν στις καταστάσεις ντροπής , τις οποίες συνέτασσαν για να προτείνουν τις εκάστοτε συλλήψεις στους γερμανούς . Έτσι και ο Γ. Γκουζούλης , βρέθηκε γραμμένος σε μια τέτοια κατάσταση , συνελήφθη από τους γερμανούς στο πογκρόμ που έγινε τον Νοέμβρη του 1943 στη Σπάρτη , οδηγήθηκε στις φυλακές της Τρίπολης μαζί με άλλους πολλούς Σπαρτιάτες και ύστερα μεταφέρθηκε στον τόπο του Μαρτυρίου , στο Μονοδέντρι του δρόμου Σπάρτης Τρίπολης , όπου θερίστηκε , στα 31 , μόλις , χρόνια του , από τα γερμανικά πολυβόλα , μαζί με άλλους 117 Σπαρτιάτες Εθνομάρτυρες , στις 26 Νοεμβρίου 1943 .
Ένα από τα πολλά μετερίζια που χρησιμοποίησε ο Γιώργος Γκουζούλης για να βοηθήσει και να ωφελήσει τον τόπο του ήταν και η δημοσιογραφία , που υπήρξε η μεγάλη του αγάπη
«Αν θέλεις να στηρίξεις την άποψή σου με ψέματα και ανύπαρκτες ειδήσεις, τότε οι απόψεις σου δεν αξίζουν τίποτα. Άλλαξε άποψη και κοίτα να καταλάβεις και να ερμηνεύσεις σωστά την πραγματικότητα».
Δεν έχει σημασία αν ο Γ. Γκουζούλης είχε υπόψη του τη ρήση αυτή του μεγάλου Ιταλού φιλόσοφου , συγγραφέα και πολιτικού Αντόνιο Γκράμσι . Σημασία έχει ότι αυτό ήταν το πλαίσιο αρχών της δημοσιογραφικής του πορείας : Η Αλήθεια και η κατανόηση και σωστή ερμηνεία της πραγματικότητας . Ο Γεώργιος Γκουζούλης , ως δημοσιογράφος , υπήρξε στοχαστής της κοινωνίας και κυρίως του πολιτισμού , ένας χρονογράφος με εξαιρετική πένα , ένας οξυδερκής παρατηρητής και παρουσιαστής των όσων συνέβαιναν γύρω του . Πλάι στις ειδήσεις που παρουσίαζε υπήρχαν σύντομα σχόλια για την κοινωνία , τους θεσμούς , τα ήθη , τα πολιτιστικά δρώμενα κλπ . Κείμενα γραμμένα με κριτικό πνεύμα , αλλά και με μεγάλη κοινωνική ευαισθησία , εύρος , λεπτή ειρωνεία και χιούμορ , με μεγάλη εκφραστική ικανότητα , κυρίως – όμως – με αγάπη και έγνοια για τον άνθρωπο και την κοινωνία .
Ο Γιώργος Γκουζούλης , εκτός από δημοσιογράφος-αρχισυντάκτης-διευθυντής στον τοπικό Τύπο υπήρξε (από το 1936 έως το 1940 – τουλάχιστον) και ανταποκριτής της μεγάλης και ιστορικής αθηναϊκής εφημερίδας ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ . Με τις ανταποκρίσεις του πρόβαλλε κι έβγαζε τον τόπο μας από την αφάνεια , με σκοπό την ανάπτυξη , την πρόοδο και την ευημερία του . Ακόμα και μια απλή είδηση γινόταν για τον Γιώργο Γκουζούλη αφορμή για να βάλει στο κέντρο της τον Άνθρωπο και να την κάνει παιδευτικό δίδαγμα για την κοινωνία . Ιδιαίτερη έγνοια του και διαρκής προσπάθειά του ήταν να κατευνάσει τα πάθη και τις διχόνοιες μεταξύ των Σπαρτιατών και των Λακώνων και να αναδείξει τις αρετές τους , τις καλές πλευρές του χαρακτήρα τους , το πνεύμα της ομόνοιας , της αλληλεγγύης , της αγάπης και της συνεργασίας .
Όταν στις 19 Αυγούστου 1939 , μια μεγάλη πυρκαγιά αποτέφρωσε ένα ξυλουργικό εργοστάσιο στις Κροκεές (Λεβέτσοβα) , ο Γιώργος Γκουζούλης έστειλε στην εφημερίδα «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» την παρακάτω ανταπόκριση , σχολιάζοντας , πέρα από το γεγονός αυτό καθεαυτό , και το αλτρουιστικό μεγαλείο των Κροκεατών , το οποίο, πολλές φορές και σε διαφορετικές εποχές , έκανε τις Κροκεές να ξεχωρίζουν μέσα στον λακωνικό χώρο :
ΑΙ ΑΡΕΤΑΙ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ
ΜΙΑ ΘΑΥΜΑΣΤΗ ΕΚΔΗΛΩΣΙΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
ΕΙΣ ΧΩΡΙΟΝ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ
ΕΝΑΣ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑΡΧΗΣ ΕΜΕΙΝΕ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΑΠΟ ΠΥΡΚΑΪΑ ΚΑΙ ΟΙ ΧΩΡΙΚΟΙ ΤΟΝ .ΑΠΟΚΑΘΙΣΤΟΥΝ
Η ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΝ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ
ΣΠΑΡΤΗ , 21 (Αυγούστου 1939) (Του ανταποκριτού μας) . – Το ελληνικό χωριό απέδειξε δια μίαν ακόμη φοράν πόσον είνε πλούσιον εις αισθήματα , όταν η δυστυχία χτυπήσει κάποιον και ότι αι χριστιανικαί αρχαί και παραδόσεις δεν έσβυσαν από την ψυχή του όπως μπορεί να πιστεύουν πολλοί .
Προχθές την νύκτα μια πυρκαϊά στα Λεβέτσοβα , το χωρίον που τώρα ονομάζουν Κροκεάς , απετέφρωσε το εργοστάσιο ξυλουργικής (…) και ο άνθρωπος με την οικογένειά του έμειναν γυμνοί κυριολεκτικώς εις τον δρόμον . Αι ζημίαι έφθασαν το 1 ½ περίπου εκατομμύριον .
Όπως είπαμε όμως , η αλληλεγγύη και η χριστιανική παράδοσις δεν έλειψαν από τα χωριά . ΄Ετσι , μετά την συμφορά που βρήκε τον (…) και αφού δεν απέμεινε σε κανένα από τους χωριανούς του η αμφιβολία ότι η πυρκαϊά ήταν τυχαία , η Κοινότης αμέσως ανέλαβε να βοηθήση και να προστατεύση τον ατυχή εργοστασιάρχην .
Ο Πρόεδρος αμέσως συνεσκέφθη με το συμβούλιό του και ολίγας ώρας μετά την καταστροφήν , εκυκλοφόρησαν εις το χωρίον την κατωτέρω έκκλησιν τυπωμένην επάνω σε χαρτιά μνημοσύνων με πλατειά μαύρα πλαίσια :
Φιλεύσπλαχνοι χριστιανοί .
Την 3ην νυχτερινήν της 19ης Αυγούστου 1939 , καταστρεπτική πυρκαϊά απετέφρωσεν την μόνην περιουσίαν του Κροκεάτου (…) , ανερχομένην εις ένα εκατομμύριον και πλέον , αφήσασα την πολυμελή και αδύνατην οικογένειά του γυμνήν εις το ύπαιθρον .
Μη έχων ο (…) ουδένα πόρον και βοήθειαν , απευθυνόμεθα προς τα χριστιανικά αισθήματά σας , ζητούντες να βοηθήσετε τούτον , με την πεποίθησιν ότι ο Θεός θα σας το ανταποδώση .
Εμβάσματα εις χρήμα , εις ρουχισμόν , εις προϊόντα , γίνονται δεκτά εις την Κοινότητα Κροκεών .
Προξενηθείσαι ζημίαι :
Ξυλουργικόν εργοστάσιον 500.000 δρχ
Αξία ξυλείας 200.000 .
Προίκα των δύο κοριτσιών 150.000 .
Διάφορα έπιπλα και σκεύη 100.000 .
Αξία οικήματος 400.000 .
Μέλη οικογενείας :
-(…) 50 ετών
-Σύζυγος (…) 45 ετών
-(6 τέκνα από 6 μηνών έως 19 ετών)
Η Κοινότης Κροκεών
Οι Κροκεάται έσπευσαν όλοι να εισφέρουν δια να αποκατασταθεί ο (…) , τον οποίον αλλως τε όλοι εκτιμούν , διότι ήτο ο τέλειος τύπος του «καλού νοικοκύρη» . Σε μια μέρα μέσα συνεκέντρωσαν ποσόν 50.000 δραχμών εις μετρητά και άλλας 100.000 δρχ εις διάφορα προϊόντα , κυρίως σιτάρι . Ο έρανος της Κοινότητος συνεχίζεται εις τρόπον ώστε να υπάρχουν ελπίδες ότι σε λίγες μέρες θα συγκεντρωθή ένα ικανό ποσόν για ν’ αρχίση πάλι την δουλειά του ο συμπαθής εργοστασιάρχης .
Δεν είναι λοιπόν η πράξις αυτή χαρακτηριστική των αισθημάτων του ελληνικού χωριού και δεν δείχνει ότι οι χωρικοί μας εξακολουθούν να μένουν πιστοί εις τις αρχές της χριστιανωσύνης που τόσον περιφρονούνται σήμερον ;
Γ. ΓΚΟΥΖΟΥΛΗΣ
Η Ιωάννα Τσάτσου έγραψε στο Ημερολόγιό της , όταν έμαθε στην Αθήνα την εκτέλεση των 118 Σπαρτιατών στο Μονοδέντρι :
«Όλη η Σπάρτη μοιρολογάει. Αν είχε καεί ολόκληρη, θάταν λιγότερο το κακό….»
Άραγε τι άλλο θα έγραφε η Ιωάννα Τσάτσου αν γνώριζε πως «σπαρτιάτες» ήταν εκείνοι που έδωσαν στα χέρια των γερμανών τους 118 ;
Σήμερα , 78 χρόνια μετά τη Θυσία των 118 , όσοι ξέρουν να διαβάζουν Ιστορία και να αφουγκράζονται τα μηνύματα και τα διδάγματά της δεν απορούν καθόλου που τούτη εδώ η πόλη δεν μπορεί να ανασάνει και να πάει μπροστά .
Όταν μια πόλη στέλνει στο θάνατο , με προδοσία , τους 118 και μεταξύ αυτών και τον Γιώργο Γκουζούλη , έναν κήρυκα της Χριστιανικής Αγάπης , της Ομόνοιας και της Συναδέλφωσης , έναν ανιδιοτελή εργάτη της Προόδου και της Ευημερίας , ΤΙ μπορεί να περιμένει και σε ΤΙ να ελπίζει ;
*Το σκίτσο του Γιώργου Γκουζούλη πιθανόν να είναι δια χειρός Γιάννη Τσαρούχη , όταν ο μεγάλος ζωγράφος μας είχε επισκεφθεί τον άλλο μεγάλο του χρωστήρα και των Γραμμάτων , τον Φώτη Κόντογλου , ο οποίος έκανε – προπολεμικά – συντήρηση στις Αγιογραφίες του Μυστρά . Ο Γ. Γκουζούλης πήγαινε πολύ συχνά στην Παντάνασσα του Μυστρά , για να βλέπει την αδελφή του , που ήταν – αρχικά – μοναχή και αργότερα Γερόντισσα (σ. Ηγουμένη Πελαγία ) της Μονής . Εκεί ο Γ. Γκουζούλης είχε γνωριστεί και είχε κάνει στενή φιλία με τον Κόντογλου , ο οποίος τον ζωγράφισε με μολύβι σε κάποια στιγμή ανάπαυλας και πιθανώς το ίδιο έγινε και με τον Τσαρούχη .
