γραφει ο Βαγγέλης Μητράκος
(εις μνήμην)
Οι παλιοί Δάσκαλοι ! Με τα ταγιεράκια τους και τις τσάντες τους (πάντα καλοχτενισμένες) οι κυρίες , με τα κουστούμια τους και τις γραβάτες τους (πάντα καλοξυρισμένοι) οι κύριοι , σοβαροί κι ευπρεπείς όλοι κι όλες , ενέπνεαν με την πρώτη ματιά τον σεβασμό στο πρόσωπο και στο λειτούργημά τους .
Οι παλιοί Δάσκαλοι ! Χωρίς καλούς μισθούς , σε συνθήκες εργασίας ηρωικές , με 30-40 παιδιά σε κάθε τάξη , με 6ήμερο εργασίας πρωί – απόγευμα και την Κυριακή εκκλησιασμό , με χίλιες δυο άλλες υποχρεώσεις που τους φόρτωνε το κράτος αμισθί πέραν των διδακτικών τους καθηκόντων , κάτω από καθεστώς καταπίεσης , εξάρτησης και φόβου εκ μέρους των προϊσταμένων τους επιθεωρητών και στο έλεος των εκάστοτε τοπικών κομματαρχών , ΚΑΤΑΦΕΡΝΑΝ αυτοί οι παλαιοί Δάσκαλοι (με Δέλτα κεφαλαίο) να αφήνουν τα πολλά και μεγάλα προβλήματά τους έξω από την αίθουσα διδασκαλίας , να μπαίνουν στην τάξη με χαμόγελο , καθαρή ματιά και πύρωμα καρδιάς και να μαθαίνουν γράμματα τα παιδιά που ο ελληνικός λαός εμπιστευόταν στα χέρια τους . Και ( πάνω απ’ όλα) να τα διδάσκουν ήθος , ευγένεια και πολιτισμό νου και ψυχής , αξιοπρέπεια και σεβασμό στις πανάρχαιες αρχές , αξίες και ιδανικά της ελληνικής φυλής .
Για όλους αυτούς τους λόγους (και για πολλούς άλλους ακόμα) αυτοί οι παλαιοί Δάσκαλοι άφησαν ζωηρή σφραγίδα και βαθύ αποτύπωμα ζωής και η εικόνα τους δεν θα ξεθωριάσει ποτέ , μαζί και η μνήμη τους . Όλοι μαζί κι ο καθένας ξεχωριστά έβαλαν το λιθαράκι τους στην οικοδομή της νέας Ελλάδας σε χρόνια που «αέρηδες» καταστροφής και «μαστροχαλαστήδες» κυβερνήτες και πολιτικοί δεν έκαναν άλλο παρά να γκρεμίζουν . Και τούτοι δω , οι Δάσκαλοι οι παλαιοί , χωρίς βαρυγκόμια και με άπειρη υπομονή κι αγάπη , ξαναμάζευαν τα συντρίμμια και τα ξανάχτιζαν στη θέση τους όσο πιο γερά και στέρεα μπορούσαν , όσες φορές κι αν χρειαζόταν .
Ίσως ποτέ η ελληνική κοινωνία και η πολιτεία δεν θα συνειδητοποιήσει το ρόλο και την προσφορά αυτών των απλών , παλαιών Δασκάλων , ούτε θα μπορέσει ποτέ να τους ξεπληρώσει το βαρύ Χρέος που έχει απέναντί τους .
Εμείς , οι μαθητές τους , τους θυμόμαστε πάντα με αγάπη , ευγνωμοσύνη και σεβασμό και πάντα το καντηλάκι τους , στην καρδιά μας , είναι αναμμένο . Όλοι εμείς , σαν μαθητές , θυμόμαστε , βέβαια , τους Δασκάλους που είχαμε στο σχολείο που φοιτήσαμε , όμως κατά έναν παράξενο τρόπο , θυμόμαστε ζωηρά κι όλους τους Δασκάλους των άλλων Σχολείων της Σπάρτης , αφού βρισκόμαστε τα σχολεία μαζί σε εκδρομές , σε γυμναστικές επιδείξεις , σε παρελάσεις , σε εκδηλώσεις , σε αθλητικούς αγώνες κλπ ενώ οι μαθητές – φίλοι μας των άλλων σχολείων μας μετέφεραν τις εικόνες της προσωπικότητας των δικών τους Δασκάλων κάνοντάς τους Δασκάλους ΟΛΩΝ των σχολείων κι ΟΛΩΝ των μαθητών . Εξάλλου , πολλοί απ’ αυτούς , υπηρέτησαν ως Δάσκαλοι και ως Διευθυντές σε περισσότερα από ένα σχολεία της Σπάρτης , έχοντας , βέβαια , πίσω τους , ηρωικές-ασκητικές θητείες σε μονοθέσια και ολιγοθέσια απομονωμένα σχολεία της Λακωνίας αλλά και όλης της Ελλάδας . Μπορεί να μη θυμόμαστε όλων τα ονόματα , όμως τις μορφές τους δεν τις ξεχνάμε ποτέ .
Έτσι κι εγώ , αν και μαθητής του Γ΄ Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης (στο παλαιό διδακτήριο) θυμάμαι ζωηρά , σαν να ’ναι τώρα , τις μορφές των Δασκάλων του Α΄ Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης που αποτυπώθηκαν σ’ αυτήν τη φωτογραφία του σχολικού έτους 1968-1969 . Τρεις Δάσκαλοι και τρεις Δασκάλες του Α΄ Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης , φωτογραφημένοι μπροστά στο παλιό μισθωμένο κτήριο του Α΄ Σχολείου , στην οδό Ανανίου 20 (πίσω από το ξενοδοχείο ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ) . Το Α΄ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης , αν και πρώτο Δημοτικό Σχολείο της Σπάρτης , ταλαιπωρήθηκε όσο κανένα άλλο σχολείο μέχρι να στεγαστεί σε δικό του κτήριο , μόλις στα 1984 , ενάμισι αιώνα μετά από την ίδρυση της νέας Σπάρτης . Δείχνει κι αυτό πόσο παραμελημένη και απαξιωμένη είχαν τη δημόσια εκπαίδευση οι εκάστοτε κρατούντες , φαινόμενο που επιβιώνει (δυστυχώς) έως ΚΑΙ σήμερα . Το παλιό παράθυρο με τα κάγκελα , πίσω από τους Δασκάλους της φωτογραφίας , που θυμίζει κελί φυλακής , αποτυπώνει με τον καλύτερο αλληγορικό τρόπο τις συνθήκες μέσα στις οποίες έζησαν και «λειτούργησαν» οι παλαιοί Δάσκαλοι .
Εικονίζονται από αριστερά :
-Πέτρος Σαχλάς του Βασιλείου : Γεννήθηκε στα Ανώγεια το 1919. Μετατέθηκε από το Δ΄ ́ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης στο Α΄ ́ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης στις 28/11/1964 . Υπηρέτησε ως Διευθυντής του Α ́ Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης την περίοδο 1971-1975.
-Αναστασία Κοκορέλια-Σαχλά του Αναστασίου : Σύζυγος του Πέτρου Σαχλά . Γεννήθηκε το 1925 στη Σπάρτη . Το Φεβρουάριο του 1965 μετατέθηκε από το Δ΄ ́ δημοτικό σχολείο Σπάρτης στο Α΄ Δημοτικό ́, όπου υπηρέτησε τουλάχιστον μέχρι το 1982 . Διευθύντρια του Σχολείου κατά τα έτη 1981-1982 .
-Δήμητρα Αποστολάκου-Στριλάκου του Γεωργίου : Γεννήθηκε στη Σπάρτη το 1915 . Μετατέθηκε από το Β΄ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης στο Α΄ Δημοτικό Σχολείο στις 21-3-1963 . Στο Α΄ Δημοτικό Σχολείο υπηρετούσε , όμως , και τη σχολική χρονιά 1961 – 1962 . Υπήρξε Διευθύντρια του Σχολείου κατά την περίοδο 1964-1966 και 1968-1961 .
-Χρήστος Καρακάσης : Γεννήθηκε στα Βρέσθενα και υπηρέτησε ως Διευθυντής του Α΄Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης κατά την περίοδο1966-1968 .
-Δωροθέα Καστάνη – Διαμαντή του Χρήστου : Γεννήθηκε στο Μυστρά το 1928. Μετατέθηκε από το Δημοτικό Σχολείο Στεφανιάς στο Α΄ ́ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης τον Μάρτιο του 1966 .
-Κων/νος Μορφογένης του Γεωργίου : Γεννήθηκε στην Αναβρυτή το 1917. Μετατέθηκε από το Δημοτικό Σχολείο Καλυβίων Σοχάς στο Α΄ ́ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης στις 13/12/1962 .
Η μοίρα το ’φερε να γνωρίσω πιο στενά τον κ. Πέτρο Σαχλά κατά τα τελευταία , πριν από τον θάνατό του , χρόνια , όταν με τίμησε με φιλία αμέριστη και αγάπη , χαρίζοντάς μου , μάλιστα , πνευματικές εργασίες και αναζητήσεις του με ιδιόχειρες αφιερώσεις .
Επίσης , σαν μαθητής της ΣΤ΄ Δημοτικού στο 3ο Σχολείο , είχα γνωρίσει και τον κ. Χρήστο Καρακάση (τότε υπηρετούσε στο 3ο Σχολείο) όταν τα απογεύματα που είχαμε Ωδική αντικαθιστούσε τον δάσκαλό μας , τον κ. Μαστραποστόλη Ευάγγελο , και μας μάθαινε τροπάρια , απολυτίκια και ψαλμούς , μιας και ο κ. Χρήστος Καρακάσης ήταν και βυζαντινός ψάλτης (και μάλιστα πολύ καλός) στον Ιερό Ναό Α. Νικολάου Σπάρτης . (Το πρώτο απολυτίκιο που έμαθα να ψάλλω , χάρη στον κ. Καρακάση , ήταν το «Κανόνα πίστεως και εικόνα Πραότητος…» του Α. Νικολάου .)
Δεν έτυχε να γνωρίσω από κοντά τον κ. Μορφογένη Κων/νο και τις κυρίες Κοκορέλια Αν. , Αποστολάκου Δ. και Καστάνη Δωρ. υπήρξαν , όμως , έντονες δασκαλικές προσωπικότητες , που άφησαν ζωντανές , θετικές μνήμες στη Σπάρτη .
Σε κάθε περίπτωση , μνήμη δεν είναι μόνο να ξέρεις ή να θυμάσαι μόνο ονόματα , αλλά να μνημονεύεις τον Άνθρωπο ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα και μαζί το έργο και την προσφορά της ζωής του .
Άλλωστε , κι ο Εθνικός μας Ποιητής Κωστής Παλαμάς , στον Ανώνυμο Δάσκαλο αφιέρωσε το μεγαλειώδες ποίημα – ύμνο του :
Στον Δάσκαλο
Του Κωστή Παλαμά
Σμίλεψε πάλι , δάσκαλε, ψυχές !
Κι ότι σ’ απόμεινε ακόμη στη ζωή σου ,
Μην τ’ αρνηθείς ! Θυσίασέ το ως τη στερνή πνοή σου !
Χτισ’ το παλάτι , δάσκαλε σοφέ !
Κι αν λίγη δύναμη μεσ’ το κορμί σου μένει , Μην κουρασθείς . Είν’ η ψυχή σου ατσαλωμένη .
Θέμελα βάλε τώρα πιο βαθειά ,
ο πόλεμος να μη μπορεί να τα γκρεμίσει .
Σκάψε βαθειά .Τι κι’ αν πολλοί σ’ έχουνε λησμονήσει ;
Θα θυμηθούνε κάποτε κι αυτοί
τα βάρη που κρατάς σαν ΄Ατλαντας στην πλάτη .
Υπομονή ! Χτίζε , σοφέ , της κοινωνίας το παλάτι !
Σπάρτη 21-2-2021
Πηγή φωτογραφιών και πληροφοριών το βιβλίο «Α΄ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης 1834-2000» , που συνέγραψε η κ. Πέπη Γαβαλά , Προϊσταμένη των ΓΑΚ – Αρχείων του Νομού Λακωνίας κι εκδόθηκε στη Σπάρτη το 2015 από τις εκδόσεις ΙΔΙΟΜΟΡΦΗ. Πρόκειται για ένα εξαίρετο και πολύμοχθο βιβλίο για την ιστορία και τη «διαδρομή» του Α΄ Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης μέσα στο χρόνο . Μακάρι να υπάρξει ανάλογη συνέχεια και για τα άλλα ιστορικά σχολεία της Σπάρτης (2ο-3ο και 4ο) .
