Λ.Σερεμετης : “Λαογραφικά και …. άλλα”

Όλο χαρά εμείς, όλη μέρα «πετάγαμε» στο χωράφι! Το βράδυ τις ψήνανε στο τζετζέρι στο τζάκι, και αν έσκαγε το λάδι από το ζυμάρι, ή από καμιά σταγόνα νερού και μας έκαιγε, μας λέγανε ότι θα κατούρησε από τον καπνοδόχο κανένα λυκότσαρδο, καλικάτζαρος! Ο καπνός από το τζάκι, με τη μυρωδιά του λαδιού και του ζυμαριού έσμιγαν, κι έξω μοσχοβόλαγε ο τόπος. Φτιάχναμε κι ένα λυκότσαρδο τότε, μια φιγούρα καλικάντζαρου με ζυμάρι, και το ψήναμε κι αυτό, αλλά πρίν το φάμε πέρναγε του κόσμου τα μαρτύρια. Γεμίζαμε λαλαγγίδες την ξύλινη σκαφίδα που ζυμώνανε το ψωμί και μια κόφα, και περνάγαμε μέρες, και παίρναμε και στο σχολείο!

Σταματούσαν στις γειτονιές, άνοιγαν τότε τα τουλούμια και ο κόσμος μαζευόταν να πάρει τυρί. Έφερναν μαζί τους οι βλάχοι και λαδούσες, γιατί συνήθως ο πολύς ο κόσμος αντάλλασσε το τυρί με φρέσκο λάδι, και πολλοί λίγοι το αγόραζαν με λεφτά. Έτσι συνήθως λειτουργούσε η οικονομία τότε, με ανταλλαγές , είδος με είδος. Τώρα που να συναντήσει κανείς τέτοιες σκηνές! Μόνο οι αναμνήσεις έμειναν! Όσο και να προσπαθείς να πιάσεις καμιά μυρωδιά από το ψήσιμο λαλαγγίδας, δεν θα το καταφέρεις. Σπάνια στα σπίτια τώρα το συνεχίζει ο κόσμος το έθιμο, αφού οι φούρνοι και τα πρατήρια ψωμιού, «φροντίζουν πριν από μας για μας», που έλεγε μια διαφήμιση παλιά!

Παραμονή των Φώτων, ο παπάς γύριζε το χωριό για ν αγιάσει τα σπίτια. Οι παλαιοί λέγανε ότι με τον αγιασμό φεύγουν τα καλικατζάρια που πείραζαν τον κόσμο από τα Χριστούγεννα. Την ημέρα των Φώτων πηγαίναμε στην εκκλησία, παίρναμε αγιασμό και αγιάζαμε όλη την οικογένεια, το σπίτι, τις αποθήκες, τα ζώα, τα μηχανήματα, όσοι είχαν βέβαια, και μετά πηγαίναμε ποδαρόδρομο να αγιάσουμε και τα χωράφια. Σήμερα διαπιστώνουμε ότι σιγά σιγά ξεχνάμε τις παραδόσεις του τόπου μας, και τα έθιμα των γιορτών. Αργοσβήνουν όλα αυτά που μας είχαν γίνει βίωμα όλα αυτά τα χρόνια, που μας έκαναν να καταλαβαίνουμε ότι έρχονται χρονιάρες μέρες, ότι πρέπει να τις γιορτάζουμε όπως αρμόζει, και να τις ξεχωρίζουμε από τις καθημερινές! Δυστυχώς όμως εκτός από τα επαγγέλματα που χάνονται, είναι και τα έθιμα που σιγά σιγά χάνονται! Ξέχασα, παλιά λέγανε και κάποια κάλαντα των Φώτων, αλλά πάνε κι αυτά! Μείνανε τα κάλαντα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς!

Μια μελαγχολική διαπίστωση από πολλούς χωριανούς είναι ότι κάθε χρόνο όλο και πιο λίγα παιδιά μας χτυπάνε την πόρτα και λένε τα κάλαντα, και ο λόγος είναι ότι τα παιδιά μεγαλώνουν, ντρέπονται να γυρίζουν στα σπίτια, και δεν υπάρχουν αρκετά παιδιά να τα αναπληρώσουν, γιατί απλά δεν γεννιούνται παιδιά πια επειδή δεν παντρεύεται ο κόσμος! Ευτυχώς και η Φιλαρμονική του χωριού που με φοιτητές αλλά και όσους μικρούς έχει, γυρίζουν το χωριό ανήμερα και παίζουν τα κάλαντα! Αυτά και άλλα έθιμα των γιορτών οφείλουμε να τα συνεχίσουμε , γιατί έχουμε δόξα τω Θεό πλούσια λαϊκή παράδοση, που πρέπει να την παραδώσουμε στα παιδιά μας. Μέσα από τους συλλόγους αλλά και αυθόρμητα, ο κόσμος πρέπει να συνεχίσει να προσφέρει. Πρέπει να εκτιμάμε τα πράγματα όταν τα έχουμε, γιατί αν τα χάσουμε, μοιραία θα ζούμε με αναμνήσεις. Και αφού όλοι δηλώνουμε περήφανοι για το χωριό μας, θα πρέπει κάθε γενιά να γράφει και το δικό της κεφάλαιο στην ιστορία του χωριού, και όχι να αδιαφορούμε, ή να επαναπαυόμαστε στις δάφνες των προγόνων μας. . Και όταν λένε οι ξένοι, «Ά, είσαστε από το χωριό του Νικηφόρου Βρεττάκου», να μην καμαρώνουμε σαν «γύφτικα σκεπάρνια», γιατί αυτό από μόνο του δεν μας σώζει!

Με κάθε τρόπο λοιπόν θα πρέπει να κινητοποιηθεί ο κόσμος και να ενθαρρυνθεί να προσφέρει ό,τι γνωρίζει γύρω από της λαϊκή παράδοση, τα ήθη, τα έθιμα, τα λαϊκά δρώμενα, που αναδεικνύουν με κάθε λεπτομέρεια την εικόνα ενός τόπου και την πολιτιστική του κληρονομιά. Μια ιδέα θα ήταν η ίδρυση ενός λαογραφικού μουσείου στο χωριό, για να αρχίσει η αναζήτηση ευρημάτων που έρχονται από το παρελθόν,αντικειμένων που συνθέτουν την εικόνα της λαϊκής έκφρασης και μπορούν να ταξινομηθούν σε συλλογές, καθώς και οπτικοακουστικού υλικού που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μαρτυρία. Καθώς επίσης και η αναζήτηση και καταγραφή ενός τοπικού μύθου ή η ανάδειξη ενός ξεχασμένου δρώμενου.

Τώρα είναι η ώρα να μη μείνουμε άλλο στα λόγια, και να ανασκουμπωθούμε όλοι, !

Είναι λοιπόν στο χέρι μας στη σημερινή δύσκολη εποχή που περνάμε, να καλλιεργήσουμε τα ήθη μας, να διατηρήσουμε τις παραδόσεις, τον πολιτισμό και τα έθιμά μας, να διορθώσουμε την πορεία μας, για να μπορέσουμε έτσι να επιβιώσουμε σαν χωριό και σαν χώρα!

Χρόνια πολλά, καλή Φώτιση σε όλους μας!