γραφει ο Λουης Γ Σερεμετης
Όσοι είμαστε μαθητές μέχρι τα μέσα περίπου της δεκαετίας του ‘70, η σχολική χρονιά άνοιγε με τον αγιασμό της πρώτης μέρας, «του Σταυρού τη άλλη μέρα», και έκλεινε τέτοιο καιρό με τις γυμναστικές επιδείξεις, και τα γραπτά διαγωνίσματα. Σύμφωνα με αυτά που λένε οι γραφές, οι γυμναστικές επιδείξεις ξεκίνησαν το 1883, και καταργήθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Η Ελλάδα είχε περάσει πολέμους, κατοχή, εμφύλιο, δικτατορίες, και όλα αυτά είχαν αφήσει κατάλοιπα, που έριχναν βαριά τη σκιά τους και σε πολλές εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Σε κάποιους άρεσε το εντυπωσιακό θέαμα, η υποχρεωτική συμμετοχή μαθητών, η ομοιομορφία στην παρουσίαση, και η πειθαρχία στην εκτέλεση. Τις θεωρούσαν απαραίτητες εκδηλώσεις τιμής, πατριωτισμού, και υπερηφάνειας της φυλής, και τις έβλεπαν σαν πρώτης τάξεως ευκαιρία για να τονωθεί το εθνικό φρόνημα του λαού!
Οι γυμναστικές επιδείξεις θεωρούνταν λοιπόν από τις πιο σημαντικές, αλλά ήταν οι πιο κουραστικές εκδηλώσεις της σχολικής χρονιάς. Πόσος κόπος και προσπάθειες γινόταν μήνες πριν, και πόσες διδακτικές ώρες πήγαιναν στράφι! Ο καιρός είχε ζεστάνει για τα καλά, και μέσα στο λιοπύρι θα έπρεπε να γίνονται πρόβες ακόμη και το απόγευμα, γιατί στο τέλος της σχολικής χρονιάς, οι μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου ήταν αναγκασμένοι να επιδεικνύουν μπροστά σε κόσμο τις γυμναστικές τους ικανότητες, τις αθλητικές επιδόσεις και χορευτικές τους δεξιότητες. Παρέλαση κάθε τάξης, σουηδική γυμναστική, ασκήσεις ακριβείας και συντονισμού των κινήσεων, αθλητικοί αγώνες στίβου, και παραδοσιακοί τοπικοί χοροί! Αυτά ήταν τα βασικά μέρη των γυμναστικών επιδείξεων.
Γινόντουσαν τέτοιο καιρό, πριν από τα διαγωνίσματα για τις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις, γιατί αν γίνονταν πρώτα οι εξετάσεις και μένανε παιδιά μετεξεταστέοι για τον Σεπτέμβρη, ή μένανε στην ίδια τάξη, κάποιοι τους βαράγανε ντενεκέδες , και έτσι χάλαγε το κλίμα της ενότητας, και το γιορτινό πνεύμα των γυμναστικών επιδείξεων! Τις γυμναστικές επιδείξεις το μόνο που μπορούσε να τις απειλήσει ήταν ο άστατος καιρός της εποχής τα απογεύματα, που δυσκόλευαν τα πράγματα και άφηναν μια πικρή γεύση, και μια απογοήτευση για την τόση προετοιμασία των παιδιών, και την τόση προσμονή για το θέαμα από τους μεγάλους! Το Δημοτικό σχολείο τις παρουσίαζε στην κεντρική πλατεία του χωριού, με τους θεατές να κάθονται στα καφενεία, και το Γυμνάσιο σε μεγαλύτερο χώρο, στο «Παύλο», εκεί που είναι το γήπεδο σήμερα, αφού υπήρχε χώρος και για τα αγωνίσματα του στίβου, τρέξιμο, άλμα μήκους και τριπλούν, ύψους, σφαίρα, και ακόντιο.
Για να δέσει πιο πολύ η παρουσίαση με την Ελλάδα, τα αγόρια φορούσαν μπλε κοντό παντελονάκι και άσπρη μπλούζα, και τα κορίτσια μπλε φούστα και άσπρη μπλούζα, ή με άλλες παραλλαγές, που όλες θύμιζαν την ελληνική σημαία. Μερικές φορές ντυνόντουσαν κάτασπρα, αγόρια και κορίτσια, με άσπρα κοντά παντελονάκια και μπλουζάκια τα αγόρια, και άσπρες φούστες και μπλουζάκια τα κορίτσια, αλλά όλοι τους φορούσαν άσπρα παπούτσια. Αθλητικά παπούτσια είχαν λίγα παιδιά, και ήταν μπλέ. Οι περισσότεροι είχαμε τα κλασικά μαύρα ή καφέ παπούτσια για το σχολείο, και τα «καλά», που τα είχαμε μόνο για την εκκλησία, και τις γιορτές, και τα φυλάγαμε κάτω από το εικόνισμα! Για να είμαστε λοιπόν ομοιόμορφα ντυμένοι, αν δεν είχαμε τα κατάλληλα ρούχα, δανειζόμαστε από άλλα παιδιά που τους είχαν μικρύνει, ή είχαν τελειώσει το σχολείο!
Όσο για τα άσπρα παπούτσια, αν δεν είχαμε, παίρναμε αυτά που είχαμε, ας ήταν και μπαλωμένα, τα σουλουπώναμε λίγο στον «Μαστροπέτρο» και στον Παμπούκη, και τα πηγαίναμε στο «Στιλβωτήριον Υποδημάτων» του χωριού, που το είχε στην αγορά δίπλα από το μανάβικο και την πιάτσα των ταξί ο μπάρμπα Ποτάκης ο Γορανίτης, που παράλληλα ασχολιόταν να φτιάχνει και σκασμένα λάστιχα παντός τροχοφόρου! Εκεί τα γυάλιζε και τα έκανε κάτασπρα σαν τα περιστέρια, φαινόντουσαν σαν καινούργια, βαστάγανε για την ημέρα των επιδείξεων, αλλά από την άλλη ξέφτιζε το χρώμα και επανέρχονταν στην προηγούμενη όψη τους, αλλά η δουλειά είχε γίνει!
Τα χρόνια εκείνα ήταν μια γιορτή για όλο το χωριό! Δεν ερχόταν μόνο οι συγγενείς και οι φίλοι, αλλά όλος ο κόσμος, κι ας μην είχαν παιδιά στο σχολείο, αφού ήταν μια από τις λίγες ευκαιρίες να βγουν έστω και για λίγο οι γέροι και οι γριές από την ρούγα, να δουν κι άλλο κόσμο, να καμαρώσουν τα εγγόνια τους, να πάρουν και κανένα μπράβο και αυτοί! Από την προηγούμενη τα σχολεία με τη βοήθεια και της Κοινότητας καθάριζαν τον χώρο, έφτιαχνα με ασβέστη τις άσπρες γραμμές και τους κύκλους για τους χορούς, έστηναν μπροστά τις καρέκλες στην σειρά, και πιο πίσω έστηναν ξύλινους πάγκους και θρανία, για να κάθεται ο κόσμος. Μπροστά υπήρχε ένα τραπέζι με τους επισήμους. Ο πρόεδρος της Κοινότητας, ο παπάς, ο διοικητής του αστυνομικού τμήματος, δάσκαλοι, καθηγητές, ο Έφορας, ο Ταμίας, ο Ειρηνοδίκης, πρόεδροι συλλόγων, και προσωπικότητες του χωριού!
Και όταν ερχότανε η ώρα, σηκωνόταν από την καρέκλα του ο εκάστοτε πρόεδρος, ο μπάρμπα Κωστής, ο μπάρμπα Παύλος, ο μπάρμπα Ντίνος, για να πουν: «Κηρύσσω την έναρξιν των γυμναστικών επιδείξεων του Δημοτικού σχολείου Κροκεών», ή «κηρύσσω την έναρξιν των γυμναστικών επιδείξεων του Γυμνασίου του σχολικού έτους …»! Με αυτόν τον λιτό χαιρετισμό, που πολλές φορές τα μπέρδευαν κιόλας από το άγχος τους, άρχιζε η παράσταση, πρώτα με την προσευχή αφού υπήρχε και ο παπάς, τον εθνικό ύμνο, και την έπαρση της σημαίας! Παρόντες φυσικά και οι φωτογράφοι του χωριού, Μένης Βαμβακίτης, Αποστόλης Μινώπετρας, Γιώργος Τζανάκος, και Πέτρος Λιακάκος, που απαθανάτιζαν τις μοναδικές στιγμές, και στο τέλος έβγαζαν και τις αναμνηστικές των παιδιών μαζί με όλη την τάξη τους, και με τις οικογένειές τους!
Το βηματισμό έδινε η φιλαρμονική του Πολιτιστικού Συλλόγου Κροκεών με εμβατήρια, και έπαιζε δημοτικά τραγούδια στο χορευτικό μέρος. Τα παραγγέλματα έδιναν οι δάσκαλοι για το Δημοτικό, και ο γυμναστής για το γυμνάσιο, και έπρεπε να εκτελούνται με ακρίβεια! Ασκήσεις ακριβείας, αναπηδήσεις, επικύψεις, βαθύ κάθισμα, εκτάσεις, προτάσεις, ανατάσεις, σύμπτυξη των χεριών, βαθιές εισπνοές να βγεί έξω το στέρνο, βαθιές εκπνοές, πρηνηδόν, κλπ! Όμως το «οκλαδόν», και «τους ζυγούς λύσατε», ήτανε η καλύτερή μας. Ομολογουμένως, οι πιο ευτραφείς δυσκολευόμαστε αρκετά, αλλά πασχίζαμε, και αυτό ικανοποιούσε όλους, και γι αυτό παίρναμε και το μεγαλύτερο χειροκρότημα από όλους, για τις φιλότιμες και άοκνες προσπάθειες που καταβάλαμε!
Στις γυμναστικές επιδείξεις του Γυμνασίου στον «Παύλο», μετά την γυμναστική ξεκινούσαν οι αγώνες στίβου, η «σκυταλοδρομία», τα «εκατό μέτρα», το «άλμα εις μήκος», κλπ, όπου ο καθένας και η καθεμιά ήθελε να είναι πρώτος, ή πρώτη, ή από τους πρώτους, και βέβαια αυτό όχι με την έννοια της ζήλιας, ή μιας κακώς εννοούμενης υπερηφάνειας. Μας είχαν μάθει ότι οι αγώνες γίνονταν καθαρά μέσα στο πλαίσιο της «ευγενούς άμιλλας»! Η ανταμοιβή για τους νικητές ήταν ένα στεφάνι από κλαδί ελιάς στο κεφάλι όπως παλιά, αφού ήταν και το δέντρο του χωριού, ενώ οι υπόλοιποι έπαιρναν και αυτοί κάποιο έπαινο! Όμως ο έπαινος, ο θαυμασμός, και η αναγνώριση, βρισκόντουσαν και στο χειροκρότημα!
Στις γυμναστικές επιδείξεις του Δημοτικού, μετά την γυμναστική γινόντουσαν και κάποια ομαδικά ή ατομικά παιχνίδια, περισσότερο αστεία, με την μορφή διαγωνισμού, όπως οι «τσουβαλοδρομίες» που μπαίναμε σε λινατσένια τσουβάλια χοροπηδώντας διαγωνιζόμαστε ποιος θα φτάσει πρώτος στο τέρμα, και πολλές φορές μπερδευόμαστε και πέφταμε και άντε μετά να σηκωθείς με το τσουβάλι! Άλλο παιχνίδι ήταν αυτό με το αυγό που το βάζαμε πάνω σε ένα κουτάλι , το δαγκώναμε, και προσπαθούσαμε τρέχοντας να τερματίσουμε σε 50 μέτρα χωρίς να μας πέσει το αυγό, αλλά λίγοι το κατάφερναν! Άλλο παιχνίδι ήταν το περπάτημα για κάποια απόσταση με ένα κατσαρόλι νερό πάνω στο κεφάλι και να τερματίσουμε χωρίς να χυθεί, αλλά οι περισσότεροι λουζόμαστε πριν το τέλος! Και βέβαια το παιχνίδι με το λουκούμι που ήταν κρεμασμένο σε ένα καλάμι, και εμείς καθιστοί οκλαδόν να προσπαθούμε να το πιάσουμε κατευθείαν με το στόμα!
Η ορθοστασία, η κούραση, και το άγχος της τελειότητας, έφερναν και πολλά απρόοπτα! Κάποια παιδιά ζαλίζονταν, ή λιποθυμούσαν, άλλα πάθαιναν κράμπες, έτρεχε ο γιατρός ή ο φαρμακοποιός για τις πρώτες βοήθειες, και όλα ήταν περαστικά! Οι πολλές ώρες αναμονής, δημιουργούσαν και φυσικές ανάγκες, ειδικά των παιδιών του Δημοτικού που από ντροπή, και να μην χαλάσει το σύνολο, δεν ήξεραν πώς να τις διαχειριστούν! Έτσι λοιπόν μια φορά σε μια δύσκολη άσκηση των μικρών κοριτσιών που ήταν καθισμένα κάτω, που είχε συνέχεια πίεση, χαλάρωση, και πάλι το ίδιο πολλές φορές, άρχισε να διασχίζει την πλατεία ένα «ποταμάκι», καταμεσής, από την πάνω μεριά μέχρι την κάτω! Δεν είχε χυθεί ποτήρι με νερό, αλλά ένα κοριτσάκι δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τα «τσίσα» του!
Στο τέλος πάντα μαζί με τις ευχές για υγεία και καλή πρόοδο που έδιναν και έπαιρναν, ήταν και το παρατεταμένο χειροκρότημα, τα συνεχή επιφωνήματα θαυμασμού, και οι επευφημίες! Ήταν όλα αυτά που έμεναν σαν γλυκιά γεύση, και σκέπαζαν κάθε αστοχία, και κάθε στραβό που είχε γίνει Η τελετή έκλεινε με τον εθνικό ύμνο από την φιλαρμονική και τα παιδιά που τον τραγουδούσαν, και την υποστολή της σημαίας!
Αμέσως μετά την μεταπολίτευση καταργήθηκαν οι γυμναστικές επιδείξεις στο πλαίσιο μιας σειράς μεταρρυθμίσεων στην Παιδεία. Πολλοί ήταν ανέκαθεν κατά τέτοιου είδους εκδηλώσεων, γιατί θεωρούσαν ότι ήταν αντιπαιδαγωγικός ο εντυπωσιασμός μέσα από την στρατιωτική πειθαρχία και τα παραγγέλματα, και ότι ήταν χάσιμο χρόνου, αφού η ακριβής και συντονισμένη εκτέλεση των ασκήσεων από τους μαθητές και τις μαθήτριες απαιτούσαν πολύμηνη προετοιμασία, και δημιουργούσαν προβλήματα στην σχολική ζωή.
Υπήρχαν όμως και οι θιασώτες των γυμναστικών επιδείξεων, και δεν εννοώ τον απλό κόσμο που διασκέδαζε και πέρναγε ένα ευχάριστο απόγευμα, και καμάρωνε τα παιδιά και τα εγγόνια του για τις επιδόσεις τους! Εννοώ αυτούς που τις υποστήριζαν για άλλους λόγους, ιδιοτελείς, κυρίως λόγω της ομοιογένειας, της ομοιομορφίας, των έντονων παραγγελμάτων με αυστηρή φωνή, που είχαν στόχο της «εθνική και ηθική διαπαιδαγώγηση» των νέων μέσα από την πειθαρχία και την δήθεν ευταξία των μαθητών και μαθητριών. Ήταν αυτοί που δεν δίστασαν ακόμη και να στραφούν με την βία κατά των νέων, όταν αυτοί αντιστάθηκαν και εξεγέρθηκαν ενάντια στα άνομα σχέδιά τους!
Με τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στην παιδεία, μαζί με τις αλλαγές στα προγράμματα σπουδών και διδασκαλίας, άλλαξαν τα προγράμματα γυμναστικής και οι αθλητικές δραστηριότητες στα σχολεία, και στα ατομικά και στα ομαδικά αθλήματα, και καθιερώθηκαν οι σχολικοί αγώνες. Η κατάργηση των γυμναστικών επιδείξεων ελευθέρωσε μαθητές, δασκάλους, και καθηγητές από το άγχος της προετοιμασίας για την επίδειξη και μόνο. Η ιστορία όμως δεν παραγράφεται! Οι γυμναστικές επιδείξεις πέρασαν στην ιστορία για αυτό ακριβώς που ήσαν, είτε τις αποδεχόμαστε σαν αναγκαίες, είτε όχι, και είναι ακόμα ζωντανές στην μνήμη μας. Εδώ και κάμποσα χρόνια, τέτοιο καιρό αντί γυμναστικών επιδείξεων παρακολουθούμε αγώνες με μπουγελώματα, και τα παιδιά φαίνεται ότι διασκεδάζουν! Έκαναν και αυτά την δική τους μεταρρύθμιση στην διασκέδαση! Καλό τριήμερο Αγίου Πνεύματος σε όλους, με πολλή φώτιση, και στα παιδιά να ευχηθούμε ολόψυχα καλή επιτυχία στις εξετάσεις τους, καλή πρόοδο, και καλό καλοκαίρι!!!!
